Denizli Sanayisi Genel Görünüm Anketi 2015

Denizli Sanayi Odası (DSO) her yıl üyeleri arasında ‘Denizli Sanayisi Genel Görünüm Anketi’ni gerçekleştirerek, bu anketin sonuçlarını kamuoyu ile paylaşıyor. Genel Görünüm Anketi 2015 DSO’ya üye bin üç yüz yetmiş sanayici arasında gerçekleştirildi. Bunlardan 275’i, yani yaklaşık %20’si anketi yanıtladı.

Anket Denizli sanayisini üretim, kapasite kullanımı, satış, sipariş, karlılık, yatırım, ihracat ve istihdam gibi çeşitli açılardan mercek altına alıyor. 2014 yılında bu alanda yaşanan gelişmeler ile 2015 yılının beklentilerine ışık tutuyor.  Genel Görünüm Anketi, Denizli ekonomisinde 2014 yılının, 2013 kadar olumlu geçmediğini gösteriyor. Dahası beklentilere göre 2015’in 2014’ten çok daha zor bir yıl olacağına da işaret ediyor.  2014 yılı Denizli Sanayi Odası Genel Görünüm Anketi, bugüne dek yapılan anketler içinde üretim, iç satış, dış satış, yeni sipariş ve istihdam beklentileri bakımından durağan bir tabloyu ortaya seriyordu. 2015 yılı anketi ise beklentilerdeki iyimserlik bakımından azalmaya işaret ediyor. Tekstil ve konfeksiyon, kablo-bakır tel ve metal-makine sektörleri için önümüzdeki yıl beklentileri geçen seneye göre daha da kötümserleşirken mermer ve madencilik sektörü 2015 beklentileri bakımından en olumlu sonucu veren sektör olarak ön plana çıkıyor.  ●Denizli Sanayisi İstihdam Yaratmaya Devam Ediyor Geçmiş iki yılın anketi, ortalama çalışan sayısının 2013 ve 2012’de sırasıyla 159 ve 139 olduğunu gösteriyordu. Bu yılın sonuçları ise 2014 sonunda bu rakamın %11 artarak 177’ye yükseldiğine işaret ediyor. İstihdamla ilgili soruya verilen yanıtlar, SGK tarafından açıklanan SSK’lı istihdamı verileriyle örtüşüyor. 2014’te Denizli işgücü piyasası ortalama bir yıl geçirmiş, kayıtlı istihdam yıl içinde yüksek seviyelere ulaştıktan sonra yıl sonunda bir önceki yıla göre %3,30’lik, yani 5 bin 911 kişilik bir artış ile 178 bin 971’den 184 bin 882’e çıkmıştı. 2014’te sanayicilerin %84’ü ‘istihdamım arttı ya da aynı kaldı’ diyor. Bu oran 2013 için %96 idi. Aynı soruya verilen yanıtlar sektörelbazda incelendiğinde, istihdamdaki en olumlu tablo, ankete yanıt veren firmaların %59’unun ‘istihdamım arttı’ dediği ‘Metal-Madeni Eşya-Makine sektöründe. Onu %38 ile  ‘Kablo ve Bakır Tel’ sektörü izliyor. İstihdamın lokomotifi ‘Tekstil ve Konfeksiyon’ sektöründe ise ‘istihdamım arttı’ diyenler %30’un altında kalıyor. Bu oran genel görünüm anketlerinde bugüne kadar sektör için alınmış en düşük oran olarak göze çarpıyor. 2015 yılının ise istihdam beklentileri bakımından 2014’ten daha yavaş bir yıl olacağı öngörülüyor. Bu yavaşlama 2013 ve 2014’te sanayicilerin anlamlı bölümünün istihdam ihtiyacını karşılamış olmasının ve nitelikli çalışan temininde yaşanan zorlukların bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Her şeye rağmen 2015’te sanayicilerin %75’i istihdamın artacağı ya da aynı kalacağı beklentisini koruyor. ‘İstihdamımız azalacak’ diyenlerin oranı ise %25. ●Üretim, Satış ve Siparişlerdeki Artış Bir Önceki Yıla Göre Azaldı. Ankete katılan sanayicilerin %40’ından fazlası 2014’te üretim, iç-dış satış ile yeni siparişlerinin arttığını belirtiyor. Bu oran geçen sene 3’te 2’ye kadar yükselmişti. 2015 yılı beklentileri ise daha olumsuz. Ankete katılanların sadece 3’te 1’i 2015 yılında üretim, iç-dış satışlar ve yeni siparişlerinin artmasını bekliyor.  Sektörel açıdan bakıldığında ise ortalamayı önceki yıldan farklı olarak ‘Metal-Madeni Eşya-Makine’ sektörünün yukarıya taşıdığı gözleniyor. ‘Metal-Madeni Eşya-Makine’ sektöründe üretim ve siparişlerinin arttığını belirtenlerin oranı sırasıyla %65 ve %60. Bu sektörde sanayicilerin %45’i ise iç satışların 2015’te azalmasını bekliyor. ‘Kablo bakır tel’ sektöründe ise her 2 sanayiciden biri 2014 yılında dış satışlarının azaldığını belirtiyor. Geçmiş yıllara görece yüksek olan bu oran, kablocularımızın önemli hedef pazarı olan Irak ve Suriye’de son dönemde yaşanan karışıklıkların bir yansıması olarak karşımıza çıkıyor.  2015 yılı dış satış beklentileri bakımından en olumsuz tabloyu “Tekstil ve konfeksiyon” sektörü çiziyor. Rusya pazarında yaşanan karışıklıklar ve Euro bölgesindeki zayıflama, tekstilcilerimiz arasında 2015’te dış satışlarının azalmasını bekleyenleri %44’e kadar çıkarmış durumda. ●Denizlili Sanayici ‘2015’te De Kapasite Kullanımım Azalacak’ Diyor. Denizlili sanayiciler arasında 2014’te yüzde 75’in üzerinde bir kapasite kullanım oranına eriştiğini belirtenlerin oranı sadece %45. Bu oran son 3 yılın en düşük oranı olarak karşımıza çıkıyor. %75 üzerinde kapasite kullananların oranı 2012 ve 2013’te sırasıyla %55 ve %61’di. Diğer taraftan 2015 yılında %75’in üzerinde kapasiteye erişirim diyenlerin oranı da benzer şekilde %49. Gelecek yıl beklentileri bakımından bakıldığında bu oran geçen yıl %71’ler düzeyinde idi. Bu düşüş anketin üretim, satış, sipariş ve istihdama ilişkin sonuçlarını da doğruluyor. 2014 yılında dış satışlar bakımından görece kötü bir sene geçirmiş görünen ‘kablo bakır tel sektörü’nde %75’in üzerinde kapasite kullanımına erişenlerin oranı sadece %33. Bu oran önceki iki sene sırasıyla %73 ve %45 idi.  ‘Tekstil ve Konfeksiyon’ sektörü ise kapasite kullanım oranı bakımından genel ortalamaları yukarı çekiyor. Tekstil ve konfeksiyonda 2014’te %75’in üzerinde kapasite kullananların oranı %57. 2015’te de aynı kapasite kullanımını bekleyenler de %58 düzeyinde. Mermer ve Madencilik sektörü ise düşük kapasite kullanım oranı ile dikkat çekiyor. Bu sektörde 2014 yılında yarı kapasiteye dahi ulaşamadığını belirten sanayicilerin oranı %20’yi buluyor.  ●2014’te Kârlılık 2013’e Göre Daha Kötü. 2014’te ‘Kârlılığım arttı’ diyenlerin oranı %21. ‘Aynı kaldı’ diyenlerin oranı %33. 2013’te bu oranlar sırasıyla %36 ve % 32 idi. Ankete katılan sanayiciler arasında kâr marjlarım azaldı ya da zarar ettim diyenler 2013 yılında %32 düzeylerinde iken 2014’te %45’e ulaşmış durumda. Diğer taraftan kârlılık bakımından sektörel farklılıklar yine göze çarpıyor. Mermer ve madencilik sektöründe ankete katılan sanayiciler istisnasız ‘zarar etmedik’ derken, karlılığının arttığını belirtenlerin oranı %28. Kablo bakır tel sektöründe ise tam tersine kâr marjlarım azaldı ya da zarar ettim diyenler %67’yi buluyor. ●Enerji  Maliyetlerindeki Artış 2014’e Damgasını Vurdu Denizlili sanayiciler 2014’te her türden maliyet kaleminin arttığına vurgu yapıyor. Enerji maliyetindeki artış %86’lık yanıtlanma oranıyla ilk sırada. Bunu %74 ile istihdam maliyeti izliyor. Ancak ‘Kablo-Bakır Tel’ sektöründe 2014’te ‘enerji maliyetim arttı’ diyenlerin oranı sadece %66. Bu oranın genel ortalamanın oldukça aşağısında olmasının yanında, geçen senenin %64’lük rakamının artmış olması, sektörde enerji maliyetlerinin daha da önem kazanmaya başladığının bir öncü göstergesi olarak karşımıza çıkıyor. İşgücü maliyetinin artışından şikayet edenlerin sayısı ise son üç genel görünüm anketi döneminde sıra dışı bir artış gösteriyor. Yıllardır hiçbir dönemde herhangi bir istihdam teşvikinden yararlanamayan Denizli’de, ‘istihdam maliyetim arttı’ diyenlerin oranı geçen seneye göre 2 puan artış kaydederek %74’e ulaşıyor. Bu oran 2013 yılı anketinde de bir önceki yıla oranla 2 puanın üzerinde artış kaydetmişti. İşgücü maliyetinin artışından şikayet edenlerin sayısı ise son üç genel görünüm anketi döneminde sıra dışı bir artış gösteriyor. Yıllardır hiçbir dönemde herhangi bir istihdam teşvikinden yararlanamayan Denizli’de, ‘istihdam maliyetim arttı’ diyenlerin oranı geçen seneye göre 2 puan artış kaydederek %74’e ulaşıyor. Bu oran 2013 yılı anketinde de bir önceki yıla oranla 2 puanın üzerinde artış kaydetmişti. ●Tahsilat Vadeleri Hala Uzun. Anketi yanıtlayan her 3 sanayiciden ikisi geçen seneye göre tahsilat vadelerinin uzadığına vurgu yapıyor. ‘değişmedi’ diyenlerin oranı ise %29 ile göz ardı edilemeyecek seviyede. Ankete katılan sanayicilerin sadece %4’ü tahsilat vadelerinin kısaldığını belirtiyor. Geçen sene de uzadığından şikayet edilen tahsilat vadelerinin 2014 yılında daha da uzama eğilimi gösterdiği anlaşılıyor. ‘Tahsilat vadelerim uzadı’ diyenlerin oranı bu doğrultuda %45’den %67’e tırmanıyor. ●Satışlarda Hedefleri Tutturmak Zorlaşıyor Anketi katılan sanayicilerimizin 2014’te hedeflediği satış miktarına erişme oranı %73. 2013 ve 2012 yıllarında %80’in üzerinde olan bu oranın %10 gerilemesi, her geçen yıl senebaşında konan hedeflere ulaşmanın zorlaştığını gösteriyor.   ●Finansman Sorunu Yaşayanların Oranı 2008’deki Seviyelere Ulaştı 2014’te finansman sorunu yaşayanların oranı %43. Bu oran, 2008’deki %52 seviyesinin hemen ardından son altı yılın en yüksek ikinci rakamı olarak göze çarpıyor. Oysa 2010’dan itibaren gerileyerek geçen sene %36,5 seviyesine kadar inmişti. Finansman sorununun en önemli nedeni %32 ile ‘müşterilerin yükümlülüklerini yerine getirememesi’. Bu yanıtı %28 ile ‘kredi maliyetinin yüksekliği’ ve %14 ile ‘işletme sermayesinin yetersizliği’ izliyor. ‘Müşterilerin yükümlülüklerini yerine getirememesi’ ve ‘kredi maliyetinin yüksekliğinin’ temel nedenler arasında geçen seneye göre oranını iki puanın üzerinde artırdığı göze çarpıyor. Bu artış, bir yandan tahsilatın iyice zorlaştığına işaret ederken diğer taraftan faizlerin yükselmesinin getirdiği finansal yüklerin büyüklüğü olarak karşımıza çıkıyor.   ●Bankalardan Yakınmalar Artıyor. DSO üyelerinin zaman zaman yakındığı bir konu olan bankaların kredi kapatma çağrısının, son bir yılda %4 ve kredi teminatını yükseltme uyarısı alanlarınsa %9 düzeyinde gerçekleştiği belirtiliyor.  Bunlar görece düşük oranlar gibi görünse de, geçtiğimiz senelerdeki anketler dikkate alındığında artmış oldukları görülüyor. Geçen sene ankete katılan sanayicilerin istisnasız tamamı herhangi bir kapatma çağrısı almadığını belirtmişti. Teminat yükseltme uyarısı alanlarda da geçen seneye göre 2 puanlık yükseliş gözlerden kaçmıyor. ●Faiz Maliyeti, Hala Hatırı Sayılır Oranda. Banka kredileri, her 2 sanayiciden 1’i için ana finansman kaynağı. Banka kredilerinden sonra %19 ile leasing, %17 ile Eximbank kredisi geliyor. 2014’te kredilerini yenileyenlerin oranı, önceki yıla göre 1 puan civarında bir azalışla %44 seviyelerinde. Kredi yenileyenler için vadenin büyük ölçüde değişmediği anlaşılıyor. Kredi miktarı artanlar ise 2013’e göre 7 puanlık bir artışla %40’a ulaşıyor. 2013 yılında her iki sanayiciden biri kredi maliyetinin arttığını belirtmişti. Bu oran 2014’te bir miktar gerilese de halen  %37’ler düzeyinde. Yabancı para cinsinden kredilerin toplam kredilere oranı geçen seneden daha düşük düzeyde. 2014’te toplam krediler içinde yüzde 50’nin üzerinde döviz kredisi kullandığını belirtenlerin oranı, %33,5. Bu oran 2013 ve 2012’de de %41idi. Bu yanıt TL’nin yabancı para birimleri karşısında değer yitirmesi ve dalgalı seyri sonucu, döviz kredilerinin eskiden olduğu kadar ucuz finansman kaynağı olmaktan çıktığına ve bu şartlarda sanayicinin döviz riskinden kaçındığına işaret ediyor. Yine de kur riskinin yüksek olduğunu düşündüren bu oran, işletmelerimizin %57’sinin ihracat yaptığı ve bu şirketlerin toplam cirosunun %52’sini ihracat oluşturduğu için önemli bir sıkıntı olarak algılanmıyor.  ●2015 Yatırımlar Açısından Umut Vaat Etmiyor. Ankete yanıt verenlerin %40’ı, 2014’te yatırım yapmadığını açıklıyor. Bu oran geçen seneye göre 7 puanlık yükseliş gösteriyor. Diğer yandan yeni yatırıma gidenlerin oranı yalnızca %20. ‘Modernizasyon’, %32’lik oran ile en büyük sabit sermaye yatırımı olarak öne çıkıyor. Bununla birlikte 2015 yılı yatırımlar bakımından oldukça kötümser. Denizlili sanayicilerin sadece %20’si yurtiçinde yatırım yapmayı düşünüyor. Bu oranın 2013’teki %28 ve 2012’deki %45 seviyelerinden gerilediği düşünülürse, sanayicinin yatırım iştahının her geçen sene önemli derecede düştüğü anlaşılıyor. Denizlili sanayiciler, 2015’te %18,5 ile verimliliği artırma, %18 ile pazarlamaya yoğunlaşma, %16 ile teknoloji yenilemeye ağırlık vermeyi planlıyor. Önceki yılın anketinde kendini gösteren Ar-Ge ise 2014’te %6 seviyesine yükselişini pekiştirerek bu kez, %10 gibi anlamlı bir oranda yerini alıyor. Mevcut işi dışında farklı bir iş koluna 2015’te yatırım yapmayı düşünenlerin oranı sadece %23. Bu girişimcilerin yatırım planladığı sektörler arasında ‘inşaat-konut’ ve ‘makine’ alanları %6’lık oranları ile birinci sırayı paylaşıyor. ●Denizlili Sanayiciden Rekabetçiliğin Formülü :İnovasyon Denizlili sanayici 2014’te, rekabetçi kalabilmek için öncelikle ürün kalitesini artırma yoluna gitti. Anketi, ‘Ürün kalitemizi yükselttik’ diye yanıtlayanların oranı %20 iken, ‘Teknolojimizi yeniledik’ diye kaydedenler %15. ‘İşgücü verimliliğini artırdım’ diyenler ise %11oranında.   ● İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Kapsamında Denetim Geçirenlerin Oranı Yarı Yarıya. Anketi yanıtlayan Denizlili sanayicilerin yarısının iş sağlığı ve güvenliği denetimi geçirdiği görülüyor. Denetim geçirenlerden herhangi bir uyarı veya ceza almadığını söyleyenlerin oranı %86. Uyarı alanların oranı %10. İdari para cezası ile kapatma cezası alanların oranı sırası ile %2 ve %1.   ●Yeni Kadın İstihdam Paketi, Kadın İstihdamını Olumsuz Etkileyeceğe Benziyor Genel görünüm anketine katılan Denizlili sanayicilerin %69’u programın kadın istihdamını azaltacağını düşünüyor. Kadın istihdamını artıracağını düşünenlerin sayısı ise sadece %13.   ●Nitelikli Eleman Yetiştirme Çalışmaları Yetersiz. Ankete yanıt veren Denizlili sanayicilerin %88’i nitelikli eleman/ara eleman yetiştirme konusunda kamu ve sivil toplum kuruluşlarının çalışmalarının yetersiz olduğunu savunuyor.   ●TL’nin Yabancı Paralar Karşısındaki Değer Kaybı Sanayiciyi Olumsuz Etkiledi. Genel görünüm anketine katılan Denizlili sanayicilerin %64’ü TL’nin değer kaybetmesinden ‘olumsuz’ olarak etkilendiğini söylerken, ‘olumlu’ olarak etkilenenlerin oranı %20. Herhangi bir şekilde etkilenmeyenlerin oranı ise %15. Bu konuda sektörel anlamda ortaya çıkan farklılıklar dikkat çekici: Mermer-Maden sektöründeki sanayicilerimizin %70’i TL’nin değer kaybetmesinden ‘olumlu’ etkilendiğini söylerken; ’Metal-Madeni Eşya-Makine’ sektöründe ise sanayicilerimizin %85’i TL’nin değer kaybetmesinden ‘olumsuz’ olarak etkilendiğini dile getiriyor. Bu anlamda bu iki sektör birbirinden akla-kara kadar ayrılıyor.   ●Paritenin Euro Aleyhine Değişmesi Karlılık, Maliyetler ve Satışları Olumsuz Etkiledi. Genel görünüm anketine katılan Denizlili sanayicilerin %87’si paritede Euro aleyhine değişmenin ‘karlılıklarını’ olumsuz etkilediğini belirtiyor. ‘Maliyetler’ ve ‘satışlar’ bakımından da bu oran sırasıyla %80 ve %85.   Euro/dolar paritesinin gerilemesi, girdisi Dolar olan ve ihracatının %56’sını Euro bölgesine yapan Denizlili sanayicilerimizi derinden etkilediği anlaşılıyor.   ● Düşen Petrol Fiyatları Maliyetlere Yansımıyor. Genel görünüm anketine katılan Denizlili sanayicilerin %71’i düşen petrol fiyatlarının maliyetlerinde herhangi bir azalmaya neden olmadığını belirtiyor. Düşen petrol fiyatlarının, maliyetlerine olumlu yansıdığını belirtenlerin sayısı ise %28’de kalmıştır.   ●Sınır Komşularında Karışıklıklar İhracatı Vuruyor Ankete yanıt verenlerin Denizlili sanayicilerin hemen hemen hepsi sınır komşularımızda yaşanan karışıklıkların, işlerini olumsuz yönde etkilediğini belirtiyor. Lojistikte olumsuzluğa işaret edenler %99,  ‘İhracat’ ve ‘hammadde maliyetleri’nde ise sırasıyla %98 ve %95.   ●2015’te Büyüme Aynı Kalır. Denizlili sanayicilerin 2015 sonu ekonomik ve finansal göstergelere ilişkin tahminleri şöyle:   Büyüme                                 : %3,01 ÜFE                                        : %7,11 TÜFE                                      : %7,43 Dolar                                     : 2,61 Avro                                       : 2,97 TCMB Gecelik Faiz               : %7,74   Denizlili sanayicileri 2014 sonu ekonomik ve finansal göstergelere ilişkin tahminlerinde büyüme,faiz ve kurun yanılttığı görülüyor.  Tahminler ve gerçekleşmeler şöyle:   Gösterge                    Tahmin          Gerçekleşme Büyüme:                    %4,91             %2,91(3. çeyrek gerçekleşme oranı) ÜFE     :                       %7,75             %4,48 TÜFE  :                       %8,15             %6,36 Dolar  :                       2,350 TL        2,3311 TL Avro   :                       3,190 TL        2,8323 TL TCMB Gecelik Faiz:  %9,51             %7,50